In deze blog legt Manon Bongers uit waar de positieve psychologie voor staat, waar het vandaan komt, hoe wordt het toegepast en wat jij als leidinggevende hier in de basis van moet weten. Laten we beginnen!

De positieve psychologie is een groeiende stroming binnen de psychologie, die aansluit bij mijn denk- en werkwijze: focus je op de mogelijkheden van mensen en niet op de beperkingen.

De vraag ‘Hoe functioneer je optimaal?’ staat centraal.

Voor mij is deze vraag leidend in het begeleiden van mensen. In mijn werk richt ik me op de kwaliteiten en sterke karaktereigenschappen van mensen, maar ook op hun valkuilen en overlevingsstrategieën. Een overlevingsstrategie is een defensiemechanisme om pijn te vermijden, zoals het rationaliseren van je gevoelens. Het negeren van gevoelens en lichamelijke sensaties kom ik veel tegen in de praktijk.

Twee voorbeelden:

• Je bent teleurgesteld omdat je gepasseerd bent door je collega.
• Je houdt jezelf voor: ‘Stel je niet aan. Er zijn veel ergere dingen.’

Op deze manier onderdruk je je gevoel van verdriet (teleurstelling is een afgeleide van verdriet).

• Je bent moe; je voelt aan je lichaam dat je rust nodig hebt.
• Je zegt tegen jezelf: ‘Van hard werken is nog nooit iemand doodgegaan. Ik moet mijn afspraken nakomen.’ Je werkt ’s avonds en in de weekenden door. Op deze manier besteed je geen aandacht aan je vermoeidheid en overvraag je jezelf.

Positieve psychologie gaat over autonome groei: hoe kun je op persoonlijk en professioneel gebied een krachtigere versie van jezelf worden? Door inzicht in jezelf en anderen groeit je bewustzijn. Dat is de eerste stap.

Ik gebruik voor dit ontwikkelproces het ezelsbruggetje HEMA:

• Herkennen: eerst herken je wat goed gaat en wat beter kan.
• Erkennen: dan erken je gevoelsmatig wat dit voor je betekent.
• Mindful aanwezig zijn: vervolgens neem je, met je aandacht in het hier-en-nu, patronen bij jezelf en anderen waar.
• Actie ondernemen: stap voor stap ervaar je keuzevrijheid in je manier van denken, voelen en handelen; je leert dingen die moeilijk voor je zijn, op andere, meer effectieve manieren aan te pakken.

De Amerikaanse psycholoog Martin Seligman (1942) en de Amerikaans-Hongaarse hoogleraar Mihaly Csikszentmihalyi (1934) worden beschouwd als grondleggers van de positieve psychologie. Seligman, bekend van zijn theorie over aangeleerde hulpeloosheid, ontmoette Csikszentmihalyi tijdens zijn vakantie. Ze vonden allebei dat de psychologie te veel gericht was op stoornissen in het functioneren van mensen. Seligman schreef talloze boeken over positieve psychologie, die uitgaat van mogelijkheden die mensen hebben. Csikszentmihalyi is vooral bekend van zijn introductie van het begrip flow waar hij een boek over schreef: Flow, The psychology of optimal experience (1990).

Volgens de positieve psychologie zijn er vijf factoren die je privé en in je werk gelukkig maken. Het is niet nodig om al deze elementen in je werk te ervaren, als er maar voldoende factoren in je werk en in je privéleven samen aanwezig zijn. Je kunt nagaan in hoeverre dat bij jou het geval is. Ik licht ze toe aan de hand van voorbeelden uit mijn eigen leven.

• Positieve emoties, zoals trots, blijdschap en dankbaarheid. Ik ben trots op het feit dat mijn bedrijf – Opleidingsinstituut Bongers & Partners – al zestien jaar bestaat. Mijn man Menno ben ik zeer dankbaar voor zijn zorgzame houding tegenover mij en onze twee zonen: Juliën en Sebastiàn. Na een lange werkdag kan ik zo aanschuiven – hij heeft meestal heerlijk voor ons gekookt.
• Een gevoel van betrokkenheid bij wat je doet. Ik ben oprecht betrokken bij het leerproces van de mensen die ik mag begeleiden. Dat geeft mij veel voldoening. Mijn grote interesse in de psychologie – waarom doen mensen wat ze doen en hoe kan ik anderen stimuleren om beter te functioneren
• Fijne relaties met anderen, zoals vrienden, collega’s en cliënten. Ik ben blij met alle dierbaren om mij heen.
• Betekenis kunnen geven aan je activiteiten. Ik heb het gevoel dat ik door mijn psychologiewerk – in de breedste zin van het woord – iets bijdraag aan de wereld.
• Genoeg uitdagingen hebben. Zo doe ik steeds weer nieuwe dingen en stel ik mezelf nieuwe doelen. Nu ben ik aan het leren om te varen in een sloep.

Wetenschappers die de positieve psychologie bestuderen, hebben er een aantal voordelen van ontdekt. Zo leer je om sneller tevreden te zijn met wat je hebt door je te richten op de (kleine) dingen waar je dankbaar voor bent. Focussen op het positieve helpt je ook om meer te genieten van de dingen die je dagelijks meemaakt. Het is goed voor je gevoel van eigenwaarde, je zelfvertrouwen en je gevoel van trots als je jezelf iedere dag opnieuw de vraag stelt: ‘Waar ben ik tevreden over?’

Wil jij psychologische concepten en positieve interventies kunnen toepassen in je rol als leidinggevende? Lees dan verder over onze opleiding Coachen vanuit de Positieve Psychologie